Azı Karar Çoğu Zarar: İşyerinden Stres Yönetimi
Stres kavramı genellikle olumsuz çağrışımlara sebep olmasına karşın aslında bireylerin sürekli maruz kaldığı ve belirli ölçülerde faydalandığı bir araç olarak kabul edilmektedir. Bireylerin karşılaştıkları olumsuz duruma karşı alarma geçip mücadele etmelerini sağlayan stres bir bakıma insanoğlunun hayatta kalma güdüsünü ve savunma mekanizmalarını desteklemektedir. Çünkü stres bireyin karşılaştığı korku ya da endişeli durumlar karşısında gösterdiği doğal bir reaksiyondur. Bu bakımdan stres, belirli düzeyde bireyi motive eden ve tehditler karşısında bireyin önlem almasını sağlayan bir faktördür. Benzer etkileri bireylerin iş hayatında da gözlemlemek mümkündür. İş ortamında karşılaşılan zorluklar karşısında yeterli düzeyde stresin yaşanması bireyi harekete geçirecek bir motivasyon aracı olabilecektir. Ancak aşırı ya da sürekli olduğu durumlarda stres zamanla organizma üzerinde fiziksel, psikolojik ve davranışsal birçok olumsuz etkiye sebep olacaktır. Bu bakımdan ihtiyaç duyulan stres seviyesinin avantaja dönüşmesi için çalışanların stresi başarılı bir şekilde yönetmeleri gerekmektedir. Peki, stresi en uygun düzeyde tutmak için çalışanlar neler yapabilir? Konu ile ilgili çeşitli uzman önerileri özetle şöyle:
- Rahatlamanıza yardımcı olacak yöntemleri deneyin: İş ortamında kendinize ayıracağınız birkaç dakika sizi rahatlatacaktır. Örneğin, kısa yürüyüşlere çıkabilir ya da masanızı terk etmeden gözlerinizi kapatıp rahatlayacağınız bir ortamı hayal edebilirsiniz. Ayrıca çeşitli nefes egzersizlerini de deneyebilirsiniz. Uzun süreli ve tekrarlı bir şekilde strese maruz kalma bedeni gergin hale getirmektedir. Çünkü beden ve beyin sürekli alarm durumunda kalmakta bu da kas ve eklem ağrıları gibi birçok bedensel soruna sebep olabilmektedir. Bu nedenle stres halinde artan adrenalini azaltabilmek amacıyla gevşetme egzersizlerini kullanmak faydalı olacaktır. Rahatlamak için farklı bir yöntem olarak kokulardan da faydalanabilirsiniz. Yapılan araştırmalara göre stres aromaterapiden yani kokulardan olumlu yönde etkilenmektedir. Bu bakımdan masanızda stresi yatıştıran vanilyalı, portakal-çikolata karışımlı kokulara, okaliptüs ya da limon kokusuna yer verebilirsiniz. Son olarak iş ortamınızda dinleyeceğiniz hafif müzikler de stres yükünüzü azaltabilecektir.
- Zamanı iyi kullanın: Stresin en önemli faktörlerinden bir olarak kabul edilen zaman baskısı işin bitirilmesine ilişkin bireyin kaygı ve endişe yaşamasına neden olmaktadır. Bu da bireyin işe konsantrasyonunu ve motivasyonunu azaltmaktadır. Bu nedenle yapılacak işleri planlamak, işlerin belirli bir program dâhilinde yürümesini ve daha etkili çalışmanızı sağlayabilir. Zamanınızı etkili yönetebilirseniz stresinizi de yönetebilirsiniz. Ayrıca gün içinde yapılacak işlere ilişkin bir listenizin olması ve bu listeyi gözden geçirerek çalışmanız, her bitirdiğiniz iş için motivasyonunuzun artmasına yardımcı olacaktır.
- Aşırı iş yükünden kaçının: Olması gerekenden fazla sorumluluk üstlenmek stresi artıran faktörlerden bir diğeridir. Bu bakımdan sorumluluk alırken iş planınıza uygun şekilde hareket etmeniz işinizde daha etkili olmanızı sağlayacağı gibi gereksiz zaman kısıtları nedeni ile kaygı yaşamanızın önüne geçecektir.
- Özgüveninizi artırın: Stresi artıran bir başka faktör ise özgüven eksikliğidir. Bireyin kendine yeteri derece güveniyor olması daha az kaygı duymasını ve stresle daha kolay baş etmesini sağlayacaktır.
- İletişim becerilerinizi geliştirin: Birlikte çalıştığınız kişiler ile aranızda sağlıklı bir iletişim kurabilmeniz iş stresinizi azaltmada önemli bir faktördür. İş ile ilgili sorunlarınızın paylaşımı sizi rahatlatabilir ve çeşitli baş etme yolları geliştirmenizi sağlayabilir. Yine etkili bir iletişim çalışma ortamınızdaki kişiler ile yaşayabileceğiniz çatışmaların önüne geçebileceği gibi ortaya çıkan çatışmaların çözümlenmesinde de etkili olacaktır. Böylece iş ortamında yaşanan anlaşmazlıklardan kaynaklanan stresin azaltılması mümkün olabilecektir.
- Hobileriniz olsun: Hobiler bireyin iş dışında sahip olduğu ilgi alanı aracılığı ile rahatlamasını sağlamaktadır. Günlük işleri nedeniyle hem fiziksel hem de bilişsel yorgunluk yaşayan bireyin enerjisini zaman zaman farklı alanlara yönlendirmesi, bilincin zindeliğini sağlayarak bireyin stres düzeyini azaltabilmektedir.
- Uykunuzu düzene sokun: Uyku bir ihtiyaçtır ve giderilememesi durumda diğer tüm ihtiyaçlar gibi stres yaratabilmektedir. Stres uykusuzluğu, uykusuzluk ise stresi tetiklediğinden bir döngü ortaya çıkmakta ve söz konusu döngü fiziksel veya psikolojik birçok soruna neden olabilmektedir. Bu nedenle uyku ihtiyacınızı sağlıklı bir şekilde gidermeniz gerekmektedir.
Dr. Öğr. Üyesi Ülke Hilal ÇELİK